ابوالعباس مستغفریجعفر بن محمد مستغفری از علمای بزرگ دوران خود در منطقه ماوراء النهر و شمال استان خراسان به شمار می‌آمد. او پیرو مذهب «حنفی» و در اصول عقاید پیرو مسلک «اشعری» بود. برخی او را پیرو مذهب شافعی دانسته‌اند و برخی دیگر احتمال داده‌اند که او شیعه باشد. کتاب او «طب النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله» در میان علمای شیعه مشهور است و بسیار سفارش به مطالعه آن شده و خواجه نصیرالدین طوسی از وی تعبیر به «شیخ» و «امام» می‌کند. ۱ - ولادتابو العباس، جعفر بن محمد بن معتز بن محمد بن مستغفر بن فتح بن ادریس مستغفری نسفی سمرقندی نخشبی حنفی، در سال ۳۵۰ هجری در شهر نسف در نزدیکی سمرقند و در خانواده‌ای اهل علم به دنیا آمد. پدر و پدربزرگ او از علمای آن سامان به شمار می‌آمدند و در تربیت او نقش مهمی را عهده دار شدند. ۲ - خاندانجعفر بن محمد مستغفری از خاندانی اهل علم بود. پدرش ابوعلی محمد نسفی معروف به «شیخ»، از علمای منطقه خود بود. (۳۱۸- ۳۷۲ هجری) او از محضر درس ابا حفص احمد بن محمد عجلی استفاده کرد. پدر بزرگش ابوبکر معتز بن محمد بن مستغفر هم از مشایخ روایی است. فرزندش ابوذر بن جعفر بن محمد مستغفری خطیب شهر نسف بود و بعد از پدر جانشین وی گشت. او از محضر درس پدر و ابو الفضل، یعقوب بن اسحاق سلامی و ابومحمد، عبد الملک ابن مروان میدانی و ابوعلی حاجبی بهره برده بود. ۳ - تحصیلاتجعفر بن محمد مستغفری از همان دوران کودکی در زادگاه خود شهر نسف نزد پدر و پدر بزرگ خود به فراگیری علم و دانش مشغول گشت. سپس در مجلس درس ابومحمد عبدالله بن محمد زر رازی حاضر شد. بعد از آن به سرخس رفت و در مجلس درس ابن ابی علی، زاهر بن احمد سرخسی شرکت کرد. سپس به بخارا رفت و در مجلس درس محمد بن احمد غنجار حافظ شرکت نمود. بعد از آن به مرو رفت و از محضر ابوالهیثم محمد بن مکی استفاده برد. ۴ - بیان علما۴.۱ - سمعانیسمعانی درباره ایشان می‌گوید: «خطیب نسف کان فقیها، فاضلا و محدثا مکثرا، صدوقا». یعنی: او خطیب شهر نسف و شخصیتی فقیه، دانشمند و محدثی بزرگ بود که روایات فراوانی را روایت کرده و انسانی راستگو بود. ۴.۲ - ابن قطلوبغا«ابن قطلوبغا» در کتاب «تاج التراجم» می‌گوید: «خطیب نسف لم یکن بما وراء النهر فی عصره مثله، کان فقیها، محدثا، فاضلا، مکثرا، حافظا، صدوقا». یعنی: او خطیب شهر نسف و در دوران خود شخصیتی بی نظیر در منطقه ماوراءالنهر بود. او شخصیتی فقیه، راوی حدیث و دانشمند بود و روایات فراوانی را روایت کرده است. او حافظ قرآن است و روایات فراوانی را نیز حفظ کرده و انسانی راستگو است. ۴.۳ - میرزا عبدالله افندیمیرزا عبدالله افندی، صاحب کتاب ریاض العلما درباره ایشان می‌فرماید: «الکامل الجلیل المعروف بالشیخ الامام». یعنی: او شخصیتی کامل و دارای کمالات بوده و بزرگوار و معروف به شیخ و امام است. ۵ - اساتیداو از محضر درس علمای فراوانی بهره برده است مانند: ۱- پدرش ابوعلی محمد بن معتز مستغفری ۲- پدر بزرگش ابوبکر معتز بن محمد بن مستغفر ۳- ابن ابی علی زاهر بن احمد سرخسی ۴- ابوسهل هارون بن احمد استرآبادی ۵- ابوعبدالله محمد بن احمد غنجار حافظ ۶- ابوالهیثم محمد بن مکی کشمیهنی ۷- ابومحمد عبدالله بن محمد بن زر رازی و شخصیت‌های فراوان دیگر ۶ - شاگردانعلمای فراوانی نیز از محضر درس ایشان بهره بردند مانند: ۱- فرزندش ابوذر بن جعفر بن محمد مستغفری ۲- ابومحمد عبد العزیز نخشبی نسفی (متوفای ۴۵۶ یا ۴۵۷ هجری) ۳- قاضی ابومنصور سمعانی جد اعلای ابوسعد سمعانی ۴- حافظ ابومحمد حسن بن احمد سمرقندی ۵- قاضی ابوعلی حسن بن عبدالملک و شخصیت‌های فراوان دیگری از علما ۷ - آثار۱- طب النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ۲-تاریخ نسف ۳-تاریخ سمرقن د ۴-تاریخ کش ۵-معرفة الصحابة ۶-دلائل النبوة ۷-کتاب الاوائل ۸-شمائل النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ۹-فضائل القرآن ۱۰-خطب النبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم یا الخطب النبویة ۸ - وفاتابو العباس مستغفری، این دانشمند بزرگ، پس از عمری خدمت به اسلام، در جمادی الاولی سال ۴۳۲ هجری در شهر نسف دیده از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت. ۹ - عناوین مرتبطروش تندرستی در اسلام (کتاب) ۱۰ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |